Arriba, Galerna!

O home parece a gusto sentado no muro do adro da igrexa. É un domingo de sol e estase ben fóra. O camiño que separa o adro do rueiro de casas humildes que tén ás súas costas, é tamén a separación á súa casa. Pero estase mellor fóra, e sempre se pode falar con algún dos que veñan á misa.

O camiño é tamén acceso doado para os fregueses que prefiren unha rúa costaneira antes cás moitas escaleiras que comunican a igrexa co centro da vila. Alí, pola costa, vén subindo un home que, de lonxe, semella tan vello coma o que está ao sol. Anda ben, pero vese que xa coñeceu tempos máis áxiles e as escaleiras do outro lado non lle deben prestar.

-Ola, Lolo!

-Ola! Oes, Colás, mira... Pensei moitas veces e nunca che preguntei: foi certo que ti estiveches nos bacallaeiros?

Eran veciños de sempre. Os dous naceran na vila e viviran alí toda a vida, pero ás veces sabemos pouco dos nosos veciños.

-Estiven, ho. Fixen catro viaxes. Crucei o Atlántico catro veces...

-Pois eu tiven unhas botas túas, e levaban o emblema da PYSBE.

-Como?-Colás, sete ou oito anos máis vello que o seu interlocutor, mirouno con atención, intrigado polo que acababa de oír-. Como ías ter unhas botas miñas!

-Si. Un día que chovía moito estaba eu abrigándome nos soportais do muíño, alí na alameda. Non paraba de chover e saíu teu pai á porta: Loliño, ven por aquí, anda – eu achegeuime a el-. Como andas así?- díxome mirándome os pés descalzos-. Non tés zapatos? Eu contesteille a verdade: Non, non os teño. El deu a volta e foi dentro do muíño, dicindo: Vaia, ho, vaia. Agarda aquí. A ver se podemos amañar algo. Volveu coas botas na man. Ponas. Como che quedan? Púxenas. Son un pouco grandes, contesteille. Mellor, mellor; así halas aproveitar máis.

-E usáchelas?

-Moito; púxenas ata que as gastei de todo. Ata que me chegaron os pés ao solo...

Cando Colás entra na casa, xa de volta,  aínda leva un melancólico sorriso de satisfacción. "Meu pai! Que as miñas botas de mariñeiro do “Galerna”, as dos días de Terranova, foran parar ao muíño, e que agora me volvan falar delas, un domingo calquera, máis de sesenta anos despois. Meu pai! E mira que nunca contar nada..."

 

“Galerna” (Aberdeen, 1928) barco de 1.204 TRB, 70,30 metros de eslora máxima, 10,40 de manga e 5,85 de puntal, con dúas caldeiras de carbón e unha máquina alternativa de vapor de triple expansión de 1.000 IHP que lle daba 12,5 nós de velocidade máxima e 11 de servizo. O “Galerna”, barco da PYSBE, na foto;  aparentemente ao final dunha campaña, polo óxido que se lle ve, cargado de bacallau, como se nota na borda libre.

A memoria anda acesa

e toda, enteira,

é resplandor

luces, sombras, máis luces

infinitas e

corpóreas estrelas retratadas

en nocturnos aires de silencio.

A memoria feita o porto

en que se gardan

sen temerlle ao temporal

os buques

que nos deron o destino.

.

.

Teixos

Eu, cada vez que vou a Pontedeume, boto en falla o teixo da gasolineira. Era un teixo fermoso; novo, pero moi grande. Eu case o recordo de sempre avisando da entrada na vila, cando viña de Ombre, ou sinalándome a estrada de partida, nos días de festa. Teño parado debaixo del polo abrigo, tanto da chuvia coma do sol, e ata o convertín en máis dunha ocasión no meu punto de encontro, ao poder contar cos asentos que daba o pequeno muro de pedra que tiña preto, pechando aquel mínimo espazo verde municipal. Debo recoñecer que tamén o sentía un tanto desterrado, fóra de zonas decididamente arbóreas, vendo próximos os plátanos da alameda e, ao tempo, tan afastados del pola nacional sexta.

Na vila houbo tres teixos. Claro que os outros dous teixos significativos do concello estaban igualmente sós. O de Esteiro, de centos de anos, con pisos metálicos nel, era máis que unha árbore: era unha lenda; falabamos del, pero non o viamos; e moito menos disfrutábamos da súa sombra e frescor. Era o teixo da fábrica, dos Tenreiro. Seguro que o teixo debía estar triste, con fama, pero falto de público ao estar vedada a entrada na finca particular á que pertencía. O do asilo, igual. Metido ao pé dunha casa, pero ao lado mesmo da estrada, deixaba que todos os que pasaban ao seu carón soñasen con subirse aos pisos metálicos que lle construiran, e ata alguén máis dunha vez terá dado algunha esmola na boeta do santo que o gardaba na parede, coma quen aboa a entrada a unha atracción de festa, pero sen resultados evidentes. Este teixo tamén seguía estando só.

O terceiro teixo, o da gasolineira, era novo, e nas comparacións cos outros levaba sempre as de perder, a pesar de ter un tamaño considerable. Devolvíallelas cando remataba o ano. Aí si que gañaba sempre el. Brillaba con luces de colores e era o teixo que máis se vía no pobo. E a min parecíame que a vila lle quería, porque o convertía  na súa árbore de nadal. Pero non era enorme. Estas árbores medran moi amodo. Eu sabíao desde sempre, porque meu avó xa me avisara falándome do teixo que había na aira, “se ti queres un teixo grande, con pisos, plántao xa, e así hano ter os teus netos cando eles sexan vellos coma min”. E eu vía ben o teixo moi grande, e con moitos pisos, por máis que aos netos nin os imaxinaba.

O da gasolineira, case centenario, logo, cambiárono por unha rotonda. E Pontedeume non protestou, seguramente porque a xente xa ten abondo con outras cousas como para que lle rompan a cabeza cunha árbore máis ou menos.

Estou convencido que coas persoas vén pasando o mesmo. Só se nota a ausencia daquelas que nós tiñamos no corazón. Ao resto, como as imos botar de menos, se nin sabiamos siquera que existían!  

Onde penan os teixos sen tirar?

Quen avisa ora aos namorados?

Nin xente nin igrexa

vellos cabidos

teñen a súa sombra

na memoria das follas que non morren

perdidas

por xentes descreídas.

Acomódase neste xeito

flexible de inacción

a olvidos centenarios

non tendo corazóns

que agarden os froitos derramados.

Aprenden as raíces

de todo canto saben os xa mortos

e avisan do futuro

maiúsculos profetas

dos tempos máis doídos ao saber

Símbolo da vida para o pobre

gardián máis fiel da morte nos seus zumes

para pobos que soñan liberdade

por facérense inmortais.

Vida na morte perdurable.

.