As escusas son perfectas para facer a vida diferente. Escusa foi, hai xa uns días, a última viaxe a Santiago para pasar unhas horas cuns amigos, e atopar unha razón de facer unha cea de fin de semana.
Fomos a Compostela e só visitamos a Casa do Cabido, aló na Praza das Praterías á que embelece, e onde deixamos caer un ollo sobre algunha das fotos da exposición que había polo vixésimo aniversario da Real Filharmonía de Galicia. Fotos, carteis, folletos de man de moitos dos seus concertos, e a certificación engadida de que a maioría dos músicos que nela tocan son de países do leste. Rostros eslavos, con pómulos que marcan un punto de diferencia e os sinalan como loiros habitantes de terras máis inhóspitas. Caras felices, pero amosantes dunha felicidade que se nos escapa, por non entendérmola, ou por non vérmola tan clara como a fotografía amosa. Esa sensación de precariedade que un percibe nesta xente que tén ese halo de artista ambulante, que fai que precise, quizais, menos días de pan e sopa diaria e máis do coñecemento, da curiosidade, da arte, da novidade incerta que deparará cada amencer.
Camiño devagar á saída, por unha Quintana deserta, ata superar os escalóns que nos afastaban das cervexas, galegas e artesanais, na Casa das Crechas, con conversas nas que a voz se vía obrigada a superar os decibelios musicais que ambientaban un local medianamente cheo. De alí visita a San Martiño Pinario, quizais polas escaleiras tamén, e tirada case directa ata a Praza de Abastos, pasando por unha preciosa praza de Cervantes onde as luces se esqueceran da súa función iluminadora, deixándonos en sombras e penumbras doutros tempos unha cidade que, así sí, se entendía medieval e relixiosamente pétrea.
Baixando despois cara ao Santo Agostiño, e botando de menos todo canto o pasado foi levando destas rúas coñecidas, veunos xa esa claridade necesaria para diferenciar ben os bares de copas, de viños, os restaurantes, establecementos que hoxe fan desta zona de Santiago un mundo dual, de mañás rurais de vendedora de mercado, de falas claras e contundentes dun galego que non se deixou aínda contaminar polas regras normativizadoras dos dicionarios, e ara no pensamento sucos profundos coas palabras que, enraizadas como están, son o noso máis fiel momumento ás pervivencias. Ese lugar collerá as tardes para unha transformación que lle permitirá ser, na noite, centro progre, 2.0, literario, periodístico, político e mesmo neocultural, e daquela si, cun galego aprendido na universidade e usado con palabras coidadas, limpas e asépticas. Mortas. Como necesariamente deben estar despois das autopsias ás que foron sometidas para poder superar as regras que lles dan o pedigree que o uso popular lles denega.
Alí, nese mundo da apariencia e o espectáculo culto e de voz baixa, foi onde ceamos. Abastos 2.0, mesa suficiente para catro e menú degustación despois de achegarnos ao lado un banquiño pequeno de madeira para que as señoras deixasen os bolsos. Comezamos matando un antollo, un de nós desexaba polbo, e pedimos polbo á grella que resultou perfecto. Dábanlle compaña na fonte unha pataca e un par de anacos de folla de col en contraste co rustrido arroibado polo pemento. Perfecto. Regalo, ademais cun Ladairo plurivarietal, mellor aínda. Despois unha sucesión de pratos mínimos, pero moitos, con remate de salmonete e vaca vella. Cambio de sabor con gran smit con cítricos e xelado con frambuesa e fresa. Café. O prezo, neses fondos comúns que usamos para matar os individualismos, deunos tamén para unha cunca minimalista de caldo limpo cunha culler de carne súper triturada ou dous mexillóns con salsa de aguacate e lagostino en gabardina (perdón, tempura) con salsa… Unha salsa de tomate un tanto picante cun queixo con … Ou unha escuma de mar con tira de xudía basicamente crúa. De mar, de auga de mar tamén era o pan de trigo, con centeo e millo. O mar, iso que acabamos sempre por botar en falla en Santiago, porque, xa se sabe, de ter mar, quen non morrería por vivir en Compostela?
Rematamos a velada cun café en Literarios. Cheo de xente e cun grupo de cinco persoas facendo música tradicional, e moi popular, galega. Algo absolutamente necesario neste tempo de desaparición de identidades e de colonización cultural por un turismo que cada vez se revela máis como a única posibilidade de futuro que nos queda.
Manipular as palabras
que digan o que non din,
inventar,
feliz tarefa,
deconstrución do real
non vaia existir a culpa
que aquí quede a magoar.
Cada feito,
cada acción,
pensarase perseguida,
nunca ha ter trato neutral:
a palabra é a persoa,
marxinada,
non querida,
rexeitada,
despedida,
así,
sen máis.
A manipular palabras
porque o real é irreal.
Real,
o que coñecemos,
real,
o que é ben sabido,
andar polo que pisamos,
fuxir do descoñecido,
beber nas augas máis limpas,
amar canto máis queremos,
falar,
cantar,
non ter frío,
non chegar ás soedades,
non padecer medo inmenso,
poder gozar de acubillo…
.