Terra

Os mitos soen ser mitos porque de cando en vez achéganse á verdade que propugnan, e neso ando eu. Non no de ser mito, que está infinitamente lonxe das miñas mortais posibilidades, e si no de verificar as verdades do mito.

Explícome. Este verán puiden plantar coles, pementos e leitugas, e unhas poucas acelgas e espinacas. Tiven que coller o zadón e o legón xa oxidados e metelos en auga, para que seguisen conservando os mangos e puidesen traballar. Pero traballar, traballei eu. Pelei, cavei, trollei, plantei... Non tiven que mirar manual algún nin seguir follas de instruccións de ningún tipo. Foi volver de golpe a tempos pasados, a  facer maquinalmente movementos aprendidos, hai ben anos, e deixarme ir…

Creo que o mito do eterno retorno debe ter algo que ver. E abofé que, neste caso, medo ningún, así que probablemente andarei xa no camiño do súper-home, e ao mellor, quizais, pode ser que mesmo o de mito non quede tan lonxe.

Nacín sendo labrego, nunha aldea

Deitada sobre un castro ao pé do río.

Abertos os meus ollos no verán,

A luz que me inundou deixoume brillos.

Un brillo que pousei, para non perdelo,

A todo o que lle dei certa importancia,

A xentes  achegadas, familiares,

Persoas coas que andei, tamén fragancias.

Algúns descoñecidos, moi ausentes,

Presentes no correo de   avión

A lermos todos  sempre na cociña,

O centro máis usado nos patróns,

Festas sinaladas, dúas por ano,

Sen saber onde atopar as súas razóns.

Os xogos nos camiños e nas casas

Nas airas, contra a noite polas hortas

Brillantes unhas mentes de ladróns

Desas  froitas  que nunca pechan portas.

Furtivos aloumiños e caricias

Soñados  na estación da confesión

Inventos para o mundo prohibido

Sinónimo de inferno e perdición.

As leiras colleron algúns brillos

Gañados pouco antes de mallar,

Restrevas a pisar a terra quente

Territorios de invisibles alacráns

Brillar  en  meteoros vendo os ceos

De azuis tirando a secos nos estíos

E cores arroibadas contra a ría

Gardiana moi fiable doutros brillos.

As árbores son niño de paxaro

Enfeitizado en voz de frauta doce

Labrada con navalla en canaveira,

Bicada polo brillo en cada roce.

As flores, a cerdeira en branco ramo,

Manchándoas ese sangue que dan moras

Apiñadas coma os nenos nunha banda

Que desexa  protexerse dos de fóra.

O brillo decisorio foi aos libros,

Candeas que me levan  a asistir

A estudos ben queridos e atraíntes

Nos soños que invitaban a cumprir

Deixando esta terra e a súa moral,

Cambiándome os criterios de vivir. 

.

Fume

Pasou o vinte e cinco de xullo. Celebracións, fastos, desfiles, medallas, manifestacións, discursos, ofrendas... E agora?

Cada un ao seu,  a traballar coma sempre, que xa é outro día, e as sensacións que un percibe non difiren moito das que se reciben a cotío. O país, máis que menos, segue a ser parecido ao que tantas persoas teñen que padecer tódolos días, por moito que os discursos e as promesas nos levasen a pensar outra cousa.

Se desacouga esperar

moito máis desasosega

non ter nada que agardar.

.

Teatro

O Centro Dramático Galego está a representar A ópera dos tres reás, coa dirección de Quico Cadaval e a interpretación afortunada dun grupo de actores e músicos que son quen de converter as máis de dúas horas de función nunha radiografía social que dura un soplo.

Que poidamos asistir no noso idioma a actos culturais dignos, fai que nos sintamos orgullosos do noso. As manifestacións artísticas contribúen en gran medida a refirmar a identidade dos pobos, e máis nestes tempos onde o global véndese de seu, coma a panacea á que ninguén se pode resistir.

Xa o dicían os clásicos. A verdade sempre prevalece, porque é eterna.

As palabras que me dis

e me fan sentir amado

son palabras de ecos claros

resoantes para min

cando non te teño ao lado.

.

Mirar

A mirada do amor.

Véxonos tomando uns viños sentados a unha mesa das terrazas do Fontán. Momentos  agradables gozando da conversa con amigos. Hai o barullo típico dun domingo pola mañá, as voces alegres da xente, actividade, despreocupación... e, no medio, case silencio. O silencio que se dá, ás veces, neses intres en que o tempo se detén, e nada existe. Ese día foi provocado pola inocencia no azul duns ollos novos de rapaza que é capaz de ver só a unha persoa no medio dunha multitude que se difumina, que se funde en marco de realce do seu obxectivo.

Eran un grupo de baile, gaiteiro e bombo. Bailaban dous rapaces e oito rapazas. Un dos mozos, duns dezaoito anos arrogantes, acaparaba todiñas as miradas porque el era quen abría o baile. Pero, entre todas, só unha tiña o aire do amor. Esa calor que facía arrubiar as meixelas do bailarín, namentres representaba para ela a súa máis emotiva e mellor función.

Que peza bailaron? Non o lembro, eso esvaíuse coma a auga que se escoa polos dedos abertos da man. Pero os ollos azuis adornados coa ilusión do amor primeiro, parecen estar ao meu alcance, nunha cidade tranquila, lenta, apacible e chea de vida.

Quero despertar co día

encontrando cos teus ollos

para coller alegría.

.

Convicción

Nunca me gustou especialmente. Non sei por que, pero nunca me gustou. E mira que o vernizaron ben, e puxéronlle cousas, pero nada.

Se hai que celebrar algún aniversario, prefiro o do catorce. E de escoller, eu son máis do catro, do catro por dous ou do catro por catro. De ter que ser doutro, prefiro o dez, sen dúbida.

Cada vez que andamos neste cabodano só se me ocorren cousas que lamentar. Non aprendemos. Nada. Dá o mesmo que fagan bacharalatos de excelencia ou que os bispos que falaban de Santa Cruzada, bendecida por san Pío X, puxesen  despois nas paredes das igrexas os caídos por Dios e por España. Tamén día de descanso laboral; para os comerciantes era este o único día do ano completamente libre -perdón, o de libre era un dicir-, era o único día no que non abrían as tendas, e como agardaban por el! Ao mellor moitos non celebraban ser franquistas ese día, só se alegraban de que estivese o comercio pechado. E os obreiros  tiñan unha paga, unha paga especial...

Pensándoo ben, tamén recordo ter ido de convidado a Santa Mariña, que celebraba o patrón, e eso era apetecible.

Ou sexa que, ao peor, non me disgusta.

Mais, con todo, non acabo de velo claro, non sei se facerlle caso á razón, ou se deixarme levar  por unha tentación  de verán.

Non teño medo de nada

mais sei que me asusta todo

e cando aquí veña todo

hase converter en nada.

Unha vez que quede nada

por estar perdido todo

lembralo e revivir todo

sentido daralle á nada.

.

Medallas

Coñezo un home miúdo, delgado, con aspecto de moitos anos e cara de pouca saúde. Xa é maior e o que máis me chama a atención del son os ollos, é dicir, a mirada. Tén a mirada triste, cansa, sen demasiado interese polo que ve. Xubilado da construción na que cotizou poucos anos, cobra pouco. Cartos que non lle chegan para vivir, porque del dependen varias persoas novas. Vexo ao xubilado case tódolos días a eso das dúas e vinte da tarde, indo a pé á parroquia veciña, onde está a facer unhas chapuzas desde hai un par de meses. Vai encollido, co paso rápido, e escoitando a radio. É unha radio pequena, desas que hai trinta anos deixaron de facer; lévaa pegada á orella, seguramente para poder estar informado do que acontece neste mundo no que lle tocou vivir.

A min gustaríame que a este home, ou a algún dos moitos parecidos que hai por aí adiante, lle desen a medalla de ouro de Galicia, ou a do Traballo, ou lles recoñecesen o mérito de que grazas a eles, e a todos eses outros semellantes, Galicia é hoxe como é.

Debemos ter confianza nas miradas

dos ollos que se entregan cando fitan

deixándonos, abertos, ver a vida

calmada, interrogante, apaixoada...

Son ollos que se abren por balance

a facer nalgún tempo de paradas,

sen mágoas en memorias evocadas,

traídas nas razóns máis relevantes.

Non é só ben vivir o que se intenta

importa moito máis o para que,

pensar que estivo ben, seguir coa fe,

que calme esa mirada tan atenta

que intenta coñecer, para así ver

que sempre hai algo novo que querer .

.

Espiritualidade

Fixemos unha agradable excursión polas terras do norte. O mundo máis próximo é o máis descoñecido, e non sabemos canto de fermoso hai na nosa terra gardado para impresionarnos, a pouco que a miremos cos ollos abertos.

Estivemos vendo o castelo restaurado de Moeche, co foxo que o rodea case recuperado, aberto en plena rocha, na que se recoñecen claramente os estratos en que se dispón, e que tén aínda zonas onde deixa que apoce a auga, collendo verdores propias desas zonas que aos nenos e aos maiores levan a soñar cos crocodilos.

Verde tamén aparece algún, mesturado con outras cores, no material que nestas zonas chaman toelo. Cantas máis cousas vexo feitas nesa pedra máis me gusta a pedra en si. Encántanme os seus óxidos de ferro, que, maiormente na buxardada, lle dan aspecto, ás pedras enteiras, de seren de ferro. É impresionante a balconada do campanario da igrexiña de san Xurxo de Moeche polas pedras das que está feito. Polas pedras das columnas das esquinas, absolutamente diferentes a tódalas pedras coñecidas. Cores azuis, grises, rosas, brancas, vermellas incluso. Vetas que parecen veas asomando vizosas pola pel pétrea. Non hai dúas pedras iguais, e para os que gustan das cousas limpiñas, pedra de Moeche pulida, suave, con mil tonos indefinidos para non decantarse por ningunha cor en concreto. Que fermosa é a pedra de Moeche!

Pegado ao adro xa se atopa o forno da rectoral, e a rectoral mesma. O forno, un  exemplo completo do que son capaces de facer os bos canteiros cando lles dan o material axeitado. Máis que cantería, dá a sensación que estamos ante unha colosal obra de ebanistería. Desta mesma pedra é o río de lavar que hai na horta da rectoral, cantería  ben traballada para dar un lavadeiro de considerables dimensións. A auga encanada en pedra, en serpentina que aquí faise máis serpentina aínda, chegaba ao río como corresponde, desde a fonte, desde a antiga pía bautismal á que lle deron un novo uso alí na horta. Fermosa pía labrada en fermoso material. Imaxino que a que hoxe estará na igrexa será de mármore branco perfecto na color, aínda que o mármore sexa sintético.

Ao fondo da finca, preto dun canaveiral enorme, está o vello muíño, ubicado ao pé dun regato con aspiracións de río pequeno. Por que lle chamarán río Grande ao río Xubia? Bo muíño para moer todos o diezmos parroquiais sen pagar maquía. Coa herba cortada, semella  que parte da horta foi herbal en tempos, co río desviado cunha canle ata a zona das canaveiras, onde formaba a cuba do muíño, e na que a auga entraba polos canos traballados en grandes laxes de serpentina. Que bonito todo aquelo, e que capacidade da natureza para pasarlle por riba á construción humana en menos do que canta un galo! Realmente, non somos nada.

Creo que se un quixese facer un estudo de casas pacegas galegas, adicándose só ás casas rectorais das pequenas parroquias galegas, xa había ter ben que facer. E moito que desfrutar.

Lóxico que a igrexa ande apurada a inmatricular todas estas cousas.

Tristes paxaros os merlos,

sempre vestidos de negro,

é polo frío que traen?

por non cantaren ao inverno?

Veno todo desde arriba,

buscan tan alto pousar,

que, sen saber escoitar,

non paran de predicar.

.

Sombras

Todo se repite.

As persoas somos animais que tropezamos dúas veces coa mesma pedra.

A historia desenvólvese en círculos.

En realidade debe ser unha circunferencia que nós recorremos igual do que o fai o hámster subido estupidamente á súa roda. Eu seino porque a lonxitude da miña non é moi grande, e o día doce deste mes volvía a estar no mesmo punto no que me atopaba o día sete de xaneiro deste ano. Exactamente da mesma maneira e coa mesma sensación.

E sei con certeza que o hámster anda estupidamente subido á súa roda.

 

Para lograr emoción
inventamos cada día
mais repetímonos nós.









.

Dez

En ocasións encantaríame que as palabras viñesen a min dispostas a deixarse coller para que eu as usase sen máis, no completo sentido da palabra usar. Encantaríame que esas palabras seducisen, promovesen un certo encantamento, inducisen condutas, levasen ao sorriso e proporcionasen, nunha aceptable dose, felicidade pracenteira.

Pero hai o que hai, e que siga como está!

Estudio xeográfico

Déixame que mire, por se aprendo,
os  puntos da xeografía no teu corpo.

Sexan  o norte as  colores verdes

que adornan as paisaxes dos teus iris,

camiños a esa  selva que é o teu pelo.

Baixando un poco ao sur, e é noroeste,

un ombro de marfín xa me sorprende

con  curvas más suaves que cuíñas,

que avisan, que anticipan e resgardan

os peitos, orgullosos das  súas cimas

e asomados á túa parte máis central.

É o teu ventre, a orixe para a vida,

é o  destino como fin, é o inicio

para o sur polo  tacto núo da  pel

sobre as  formas onduladas da túa coxa,

é descenso ao teu xeonllo. É demora.

Son formigas como dedos explorando

sobre a tibia esa pel por sempre cálida,

cal  anuncio para un sur lonxe  do frío.

Eis,  no polo, o debuxo que dá a unlla

adornándoche os dedos do teu pé,

cadro e  espello do camiño a navegar

se me amosas  as rexións das túas costas.

Cando volvan  enredar as  miñas mans

no norte tan fermoso do teu pelo,

entre rizos, revolvéndoche nos bucles,

dando treguas ás xemas dos  meus dedos,

terei visto meridianos transparentes

sinalando os teus  ríos, mares, lagos,

as montañas de mil simas atraíntes,
as chairas  onde as  rutas se remarcan

e o zigzag revesgado da caluga.

Ao final,  cando xa ninguén pregunte,

nese  exame, quedará só unha  imaxe,

como centro, toda, ti, meu universo.  

.

Ladróns ou ladras

Roubaron o Códice Calixtino. Ou perdérono, que vén sendo parecido. Non se entende moi ben como é iso de que se poida roubar algo tan singular e dun valor, en si mesmo, coxuntural. Nun mundo no que priman os obxectivos puramente materiais, que se escolla como botín un libro, non deixa de ter o seu aquel, e demostra ás claras que as campañas de fomento da lectura dan resultado. A min esto recórdame aos ladróns que roubaron o cadro de Munch, ese no que a persoa debuxada acaba berrando horrorizada polo roubo do que era obxecto, porque coa boca aberta quedamos todos, e porque o fixeron sen ruído, con coidado de non romper nada, de maneira que os periodistas e os estudiosos da universidade son únicos que están a dar a nota. No caso que nos ocupa, o do Códice, había cancións tamén, así que os ladróns deben ser persoas amantes da música e das viaxes, ao mellor músicos que queren facer o camiño... Tampouco hai que poñerse a morrer por causas coma estas, hai copias xa feitas por aí, e este libriño só van botar en falla catro ou cinco persoas ao ano, o resto da humanidade que anda preocupada polo pan seu de cada día, creo que lles vai dar algunha importancia máis ás comisións que, precisamente por non ter, lles están aplicando os bancos nas súas contas. E, pensando en todo, case estou por asegurar que, de existir, e se llo pedisen, a Deus seríalle máis doado perdoar o gran roubo do Códice Calixtino, que os millóns de pequenos roubos que fan os poderosos cada día. Ou sexa, non hai problema, e que o deán durma tranquiliño, que non pasa nada.

PD. En caso de necesidade pódeselle encargar a Lonely Planet que prepare unha boa guía para o vindeiro ano santo, con calma e tranquilidade, que falta moito. E trilingüe, que a faga trilingüe, para que poida ser empregada como libro de texto en tódalas escolas galegas, facilitando así o despido dos mestres, que xa non serían case necesarios. E habería que dotar delas tamén as salas de espera dos hospitais e centros de saúde, a fin de que os pacientes seguisen agardando, espiritualmente calmos, polas súas curas.

Nada, ao final, a que vai ser unha sorte que se perdera ese libro apolillado?





Entendo.
Ideas que non abrazo,
desexos que non comparto,
anceios que non procuro.

Entendo.
Persoas con ideais,
traballos a realizar,
compartir ata o soñar.

Entendo.
E non comprendo...











.

Que pena!

Falábanme hai uns días da facilidade con que certos inventos gañan popularidade e conquistan de contado o corazón das xentes. Vese en moitos ámbitos e mesmo no da historia, no das tradicións, no pasado perdido. A novela histórica inzada de supostos que non se sabe se foron, pero que puideron ser; as restauracións de monumentos, pazos ou choupanas, que se espallan sen control por todas partes; os estudos baseados na ampla información da rede, non contrastada  e proporcionada por afeccionados á pescuda, acaban por dar como resultado unha paisaxe que agora se ve marabillosamente completada polas feiras medievais.

E non hai problema, cada vez hai máis, de máis días e en máis lugares, sexan ou non da nosa terra. Miragre? Non. Só consumismo. Desculpas para poder mercar produtos que non se venderían (nin por aproximación) nese medievo aludido, pero que custan catro veces máis que un día calquera nunha tenda sen nome  desas vilas nosas, nas que o comercio esmorece de luns a venres.

Preguntábanme, na conversa que mencionaba ao comezo, se sabía dalgún lugar onde a xente se vestise, toda, sen distingos, co traxe tradicional galego para celebrar algunha festa especial, e non fun quen de responder. Non coñezo nada parecido. Será que o traxe tradicional aínda o recordamos algo, e non podemos inventalo como facemos cos medievais, e así, claro, que mérito pode ter!

Debuxo de Castelao

As portas que se abren con esforzo

non sempre con oferta do agardado,

evidencia son, en moitos casos,

da confusión nacida no soñado.

As portas que se abren a deshora

deixando o seu sabor do non querido,

esceas das imaxes infelices;

estancias agrandadas co perdido.

As portas que non chegan a abrirse

esquecidas no limbo dos baleiros

anceio que quixemos sen sentido;

constancia dos idos días primeiros.

Portas que se cerran para nós

perdendo así con elas unha opción

con dores, con forma de fracasos;

na conciencia da nosa imperfección.

Portas que nos pechan por axuda

coidando dos perigos do exterior

gardados no abrigo do fogar;

querencias transmitidas por amor.

Vixía do evidente na atalaia,

creando identidade e sentimento,

ciumosa, poboando intimidades,

a vida estará portas adentro.




.

Novas

Boh, boh, boh!

Hai días nos que non merece a pena abrir os diarios. Só se paran nas tonterías. Mire un para onde mire, todo fala do mesmo:

Casou Kate Moss...

Bankia ten catro clientes que lle deben uns dous mil millóns que imos pagar entre todos (eles non, non teñen cartos)…

Teddy Bautista colleu uns días de descanso...

Juan Carlos Rodríguez Cebrián volve ao consello de Martinsa...

Os tres mil cincocentos convidados á voda de Mónaco fan protagonista mundial a un país con trinta mil habitantes e unha superficie quince veces máis pequena que o municipio de Pontedeume...

Os peixes máis grandes son os máis perigosos...

O planeta onde viven todos os seres protagonistas destas noticias debe estar ben lonxe de nós. Aos que eu coñezo a vida resúltalles moitísimo máis complicada e difícil, téndose que conformar só con cheirar de lonxe a estes bonitos, marraxos e tabeiróns.

O limpo sobresalto vén en ondas.

Descansado, sen estorbo que fatigue

Son de nenos, unhas veces, pola forma,

Case avesa, desfacendo despiadada,

Implacable nos silenzos denostados

Sen restos de resposta que se emitan.

Escuros polo baixo, repensado

Desde o incerto que se teme e que se vende,

Non formado, só ruído comunica,

Sinsentido en palabra a florecer

Levitando, indo dun a outro lado,

Recluído en todo iso do saber.

As esperas ao axexo, na espreita

Desa voz que se baña de interior,

Devecendo no norte dunha queixa

Velenosa cal froito do pavor,

Presente, na congoxa que alí deitan,

Nas ausencias que liberan do temor.

Angurias que non saben se saír,

Agardando en timidez aló atrás,

Disparo que enmudece sen se oír,

Fiar sen ningún fin. Quizais calar.

.

Prisións

Aunque la jaula sea de oro, no deja de ser prisión. Oínllo dicir moitas veces a meu avó, de xeito que, sen entendelo de todo, xa tiña esta ducia de palabras memorizada na miña mente infantil.

Os chimpancés son animais moi intelixentes. Canto máis leo máis mo confirman os datos. Agora non só son capaces de resolver con poucos medios problemas complexos, senón que ademais empezamos a saber que lles causamos problemas mentais cando os pechamos.

Claro que ao mellor pechámolos por eso, porque teñen problemas mentais. Total, parécense tanto a nós!

Xullo sempre, sempre, o mes de meu,

o tempo das romaxes, de patrón,

das partidas con conversas confiadas,

das peciñas despois da procesión.

.